Het goede leven als duurzaamheidspolitiek
Moeten we harder inzetten op strijd tegen klimaatverandering?
Beste mensen,
‘Jullie’ hadden aangegeven in de survey (hint, hint) dat duurzaamheid één van de hoofdonderwerpen mag zijn.
Ik had al eerder opgemerkt dat, toen Frank en ik hier over begonnen te brainstormen, we dachten dat een 15-uren politiek aan klimaatbestendigheid zou bijdragen, zonder dat we het over het polariserende onderwerp klimaat hoefden te hebben. Maar ondertussen, met dank aan onze jeugd en onze wetenschappers, is het klimaat in een politieke stroomversnelling gekomen. De vraag is daarom: heeft het niet meer zin om de politiek van het goede leven bij klimaatpolitiek onder te schikken, in plaats van, in feite, vice versa? Waar enthousiasmeer je mensen mee? Een duurzame toekomst? Of een goed leven?
Ik heb er geen antwoord op, dus ik wil graag bij deze de discussie in dit hoenderhok openen, m.b.v. een knuppel. Stelling: de Green New Deal (of “Ecosociaal Deltaplan”) is een krachtige verzameling ideeën waar je het Goede Leven makkelijk onder bij kan brengen.
Ik neem aan dat iedereen ondertussen wel bekend met de GND is, maar voor de zekerheid toch hier toch even een mini-samenvatting. De Green New Deal is georiënteerd op de New Deal van FD Roosevelt, die daarmee Amerika uit de Grote Depressie probeerde te halen. Of dat feitelijk gelukt is, is maar de vraag (WWII is een betere kanshebber), maar wat wel buiten kijf staat is dat het de ergste armoede voor miljoenen mensen heeft voorkomen en dat het instituties in het leven heeft geblazen die soms tot de dag van vandaag nog voortbestaan. Het was het begin van de Amerikaanse zorgstaat.
De Green New Deal vraagt ook om massale investeringen van de overheid, maar nu ten behoeve van een duurzame economie die niet alleen milieugrenzen respecteert en maar ook sociaal en politiek onrecht rechtzet. Je kunt namelijk niet het één zonder de ander, stelt de GND. Daarom gaat het om veel meer dan alleen schone energie en schoon water.
Wat levert het aan aanknopingspunten op?
In ieder geval goed werk. Goed werk is minder werk, door middel van een gereduceerde werkweek. Goed werk is ook zeker werk – door middel van een baangarantie. (Dit is overigens een aanknopingspunt voor het goede leven en antiracisme: minderheden komen vaak het laatst ‘binnen’ en gaan er weer het eerst weer uit. Als goed leven uit zowel vrijheid en zekerheid ontstaat, dan kan een politiek van het goede leven kan goed over dat laatste gaan. In het durchflexibilisierte Nederland kunnen is daar sowieso reden toe en het zou me niet verbazen als kleur dit doorkruist.)
Er zijn andere aanknopingspunten, maar laat ik het vandaag bij werk houden, en wel twee vormen van goed werk: goed boeren en goed zorgen.
Goed boeren
Herstel van de natuur is essentieel voor onze toekomst. Ecosystemen houden ons klimaat in stand, maar natuur is ook een bron van goed leven. Vertoeven in de natuur doet goed. Om natuur in ere en waarde te herstellen is veel werk nodig. Land moet worden opgeschoond en verzorgd (na lekkende pijpleidingen en verwoestende koolmijnen), biodiversiteit hersteld en de landbouw moet anders. Duurzaam boeren betekent minder monocultuur, maar ook het ‘verwilderen’ van aangrenzend land (dat meer CO2 opzuigt). Dit kan ook voor landelijk toerisme zorgen. Dit alles vereist enorme investering en onderhoud en kan dus een bron van goed werk zijn – ook voor de boeren. We hebben hier een andere overheid voor nodig: één die de misstappen in landbouwbeleid erkent en één die weer zich aan ruimtelijke ordening wijdt.
Bosgrond dat langzamerhand herstelt (via Scotland big picture).
Goed zorgen
De zorg (net als, in zekere mate, onderwijs) heeft aan de frontlinie gestaan van de neoliberale bezuinigingsdwang. Het is nu eenmaal één van de grootste kostenposten van de overheid. Dientengevolge stond ze aan de frontlinie in het openlijke verzet van de afgelopen jaren tegen de onophoudelijke bureaucratiseringsgolven. Nu staat ze aan de frontlinie van de coronacrisis. (Het zou me niet verbazen als de waardering die ze daarvoor kreeg in ieder geval ten dele werd ingegeven door de ontzetting en woede van iedereen, lijkt het wel, die de veranderingen in de zorg (met name buiten de ziekenhuizen) van enige nabijheid heeft meegemaakt. De zorg heeft ook ‘politiek momentum’.)
Beeld van ANP via RTL Nieuws.
Volgens de GND kan de zorgsector echter ook de troepen leiden op weg naar de nieuwe maatschappij. De zorg is de sleutel voor een duurzame toekomst: het is essentieel werk, zoals we nu allemaal weer weten, maar het is ook werk (net als onderwijs en cultuur) met een laag CO2 gehalte. Dit is dus het deel van de economie dat we moeten doen groeien. Hier moeten we dus meer voor gaan betalen.
Wat denk je, klinkt dit spannend? Laat het weten! Veel van wat ik hier over de GND heb geschreven komt uit overigens uit A Planet to Win. Zie hier en hier voor mijn tweedelige bespreking van het boek.
Voor nu, wederom, fijn weekend.
Hartelijke groet,
Marten