Beste mensen,
welkom (terug) bij de Politiek van het Goede Leven, de nieuwsbrief waarin we de heipalen van de toekomst vervaardigen, terwijl we uitkijken naar een stukje vrij grond.
Vorige week had ik het over visie. Laat ik daar nog eens bij aanhaken, kijken wat we daarmee kunnen.
Daarvoor ga ik even terug naar hoe het was in den beginne, toen Frank en ik ons afvroegen hoe het toch kon dat linkse partijen geen overtuigend antwoord wisten te bieden op de crises van de dag (2008, Brexit, vluchtelingencrisis). Hij had een stuk gelezen van de econoom John Quiggin die de erfenis evalueerde van de weer in zwang geraakte John Maynard Keynes. Keynes voorzag in de late jaren ’30 dankzij technologische vooruitgang (en groei van de productiviteit) een samenleving voorbij de schaarste, waar we nog maar 15 uren per week hoefden te werken. De utopie lag binnen het handbereik van reeds geboren generaties.
Quiggin probeerde iets van die utopische belofte terug te winnen.
Het is uiteraard namelijk anders gelopen. Quiggin distilleert de misgelopen bestemming van onze beschaving tot deze kern: er is een onevenredige verdeling van zowel werk als vrije tijd.
Work is distributed unequally, and perversely. And yet, in the English-speaking countries at least, this has not meant more leisure so much as more time in retirement, unemployment or otherwise involuntarily excluded from the labour force. The result has been an inequality of leisure, the counterpart to the growing inequality of income.
Hoe hoger de socio-economische klasse, hoe meer beslag werk op het leven neemt. Rijke tweeverdieners zitten veilig vast gebeiteld in het oog van hun storm; het flexibele precariaat wervelt er omheen. Ben je tussen de 25 en 50, de periode waar je kinderen ter wereld brengt en gezond en gelukkig de maatschappij hoopt in te sturen? Dan heb je lekker ook het meeste werk. Na het 50e levensjaar, terwijl de kroost de vleugels uitslaat, loopt het werk juist terug. (En dan hebben we het nog niet over genderverdeling gehad.)
Als je daar ook nog eens de crises en schokken aan toevoegt, die laten zien hoe fragiel het economische bestel en hoe ver de sociale zekerheid van welvaartstaat is uitgehold, dan zou het niet slecht zijn om eens te herbronnen in dat Keynesianisme en zijn (utopische) belofte voor de sociaaldemocratie.
Social democratic parties have failed to put up any serious resistance so far. Popular anger at the crisis has been channelled into right-wing tribalist movements such as the Tea Party in the US and Golden Dawn in Greece.
This experience makes it clear that, if Keynesian social democracy is to regain the dominant position it held from the end of Keynes’s own lifetime until the ’70s, it must offer more than a technocratic lever to stabilise the economy. We need a vision of a genuinely better society. For this reason, the time is right to re-examine Keynes’s vision of a future where economic scarcity, real or perceived, no longer dominates life as it does today.
Dit is wat Frank en mij in het artikel aantrok: een nieuw politiek principe dat kans heeft het politieke veld te herorganiseren, omdat het mensen kan aanspreken, werven en mobiliseren.
Dus: terug (neen, voorwaarts op!) naar de schaarsteloze samenleving en de 15-urige werkweek, één waarin de “oude Adam [en Eva]” (Keynes) gemoedelijk hun behoefte aan arbeid kunnen vervullen. Waar vrije tijd vrijer gedeeld wordt tussen man en vrouw, jong en oud, rijk en arm. Dat is een samenleving waarin betaald werk van minder groot belang voor ons zal zijn.
Hoe millenials hun vrije tijd doorbrengen. (Foto van Giulia Bertelli op Unsplash.)
We zullen het nog uitgebreid hebben over onze werkethiek, maar ik wil op dit punt even pauzeren. Want we zijn duidelijk nog niet toe aan zo’n samenleving waarin we slechts 15 uren kunnen werken (en er tevreden mee kunnen zijn). (Misschien hoeven we daar ook nooit aan te komen, maar ook de aard van utopisch denken is weer stof voor een andere editie 😏.) We zullen ernaartoe moeten werken.
🙄
Om nog even op woordspelinkjes voort te borduren: visie. Je kan “visie” ten eerste begrijpen als een soort vergezicht – in dit geval een samenleving met een 15-urige werkweek. (Politieke) “visie” wordt echter ook wel begrepen als een programma – een geheel van principes en maatregelen. De crux is nu – en dat was de les van Quiggin die ik vandaag graag met jullie wilde delen – dat het vergezicht je in staat stelt om een programma op te bouwen.
Om die samenleving te realiseren, zo ging Quiggin voort:
The first step would be to go back to the social democratic agenda associated with postwar Keynesianism. Although that agenda has largely been on hold during the decades of market-liberal dominance, the key institutions of the welfare state have remained both popular and resilient, as shown by the wave of popular resistance to cuts imposed in the name of austerity.
Key elements of the social democratic agenda include a guaranteed minimum income, more generous parental leave, and expanded provision of health, education and other social services. The gradual implementation of this agenda would not bring us to the utopia envisaged by Keynes — among other things, those services would require the labour of teachers, doctors, nurses, and other workers. But it would produce a society in which even those who did not work, whether by choice or incapacity, could enjoy a decent, if modest, lifestyle, and where the benefits of technological progress were devoted to improving the quality of life rather than providing more material goods and services. A society with these priorities would allocate most investment according to judgments of social need rather than market signals of price and profit. That in turn would reduce the need for a large and highly rewarded financial sector, even in relation to private investment.
Een stappenplan!
Tot zover dit stukje geschiedschrijving. Volgende week om ik weer bij jullie terug kom te laten zien tot welke ‘visie’ dit stuk Frank en mij geïnspireerd had. Laat me weten wat je denkt door te reply-en of laat een bijdrage achter onder aan dit stuk op de website (klik op de titel van het stuk om er te geraken)! Als je ondertussen van mensen weet die deze nieuwsbrief ook interessant zouden vinden, aarzel niet om het te delen.
Werd deze brief met jou gedeeld en wil je je inschrijven? Wanhoop niet, it’s just a click away:
Hartelijke groet en fijn weekend,
Marten